QUY TRÌNH KỸ THUẬT TRỒNG SACHA INCHI
I. Kỹ thuật trồng
1. Chọn giống
Giống Sacha Inchi có tên trong danh mục giống cây trồng được phép sản xuất kinh doanh tại Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và PTNT ban hành, phù hợp điều kiện cụ thể của từng vùng theo hướng dẫn của Sở Nông nghiệp và PTNT.
2. Khoảng cách, mật độ trồng
Trồng thuần với mật độ từ 1.500 cây/ha, khoảng cách tương ứng (cây cách cây 2,0 m x hàng cách hàng 3,3 m).
3. Tiêu chuẩn cây giống đem trồng
Hạt giống được lấy từ cây có độ tuổi từ 4 – 5 năm, hạt đều, to, đen mượt, số lượng hạt chuẩn là 580 hạt – 600 hạt/kg. Hạt giống được xử lý đúng quy trình từ khi trồng cho đến thu hoạch, đảm bảo chất lượng hạt, sức đề kháng từ cây mẹ để đảm bảo đạt năng suất cũng như hàm lượng omega trong hạt tốt nhất.
Cây giống Sacha Inchi ươm theo quy trình kiểm soát cẩn thận của các kỹ sư chuyên môn cao, thân cây thẳng và vững chắc, bộ lá xanh tốt, không bị nhiễm sâu bệnh, đảm bảo đủ tiêu chuẩn cây giống Sacha Inchi xuất vườn.
4. Thời vụ trồng
Vùng chủ động nước tưới có thể trồng Sacha Inchi quanh năm.
Vùng không chủ động nước tưới nên trồng Sacha Inchi vào đầu mùa mưa, khi đất đủ ẩm, kết thúc trồng mới tối thiểu 2 tháng trước khi bắt đầu mùa khô.
5. Kỹ thuật trồng mới
Chuẩn bị trồng: Đào một hố nhỏ chính giữa luống trồng, với độ sâu tương ứng chiều cao bầu cây giống.
Trồng cây: Dùng dao sắc cắt bỏ phần đáy bầu và phần rễ cái bị cong (nếu có). Đặt bầu cây vào hố, đảm bảo vị trí cổ rễ ngang mặt đất, hướng phát triển phần ngọn lá theo hướng gió chính. Lấp đất xung quanh bầu, nén nhẹ và từ từ kéo túi nilon ra khỏi bầu đất, lấp đất cao hơn mặt bầu khoảng 10cm.
Bấm ngọn: Bấm ngọn khi cây cao 20 – 30 cm để cây phân chia từ 2 – 3 nhánh. Cây leo chạm giàn khoảng 20 cm, bấm lần 2 để cây ra hoa.
Cố định cây: Dùng cọc gỗ hoặc cọc tre cắm đứng ở hướng ngược chiều nghiêng của cây, cách gốc cây 20 cm, cho cây Sacha Inchi ôm thân cọc lên giàn, hạn chế buộc hoặc đụng và ngọn cây, dễ gãy cành, nhánh.
Tủ gốc: Sử dụng vật liệu rơm rạ, cỏ, lá dừa, lá cây khô mục hay màng phủ nông nghiệp,…tủ xung quanh cách gốc cây 10 – 20 cm.
Tưới nước: Nếu không có mưa, cần tưới nước ngay sau khi trồng, đảm bảo đủ ẩm cho cây.
Phòng trừ mối: Đối với nơi có nhiều mối gây hại, ngay khi trồng xong sử dụng thuốc trừ sâu có hoạt chất Imidacloprid hoặc Chlorpyrifos phun lên bề mặt hố và thân cây, liều lượng sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì.
Làm túp che: Trường hợp cây Sacha Inchi không đủ bóng che tạm thời, sử dụng các vật liệu sẵn có như lá cỏ tranh, lá mía, lá dừa, thân ngô (bắp), bao bì, lưới đen,…để che nắng ngay sau khi trồng.
Làm giàn: Sử dụng cọc hình chữ T có thể làm bằng tre, bê tông, thép hoặc gỗ (có đường kính từ 12 -15cm), dài 2.5m – 3m, chôn sâu 40 – 50cm. Tầng 1 (cách mặt đất từ 1,4 – 1,6m), dùng thanh ngang dài 80cm cố định theo trục chính, dùng kẽm kéo dọc theo chiều trụ, tạo thành điểm tựa cho Sacha Inchi leo. Tầng 2 (cách tầng 1 khoảng 50cm), dùng thanh ngang dài 60cm cố định theo trục chính, dùng kẽm kéo dọc theo chiều trụ, tạo thành điểm tựa cho Sacha Inchi leo. Tầng 3 (cách tầng 2 khoảng 50cm), dùng thanh ngang dài 30cm cố định theo trục chính, dùng kẽm kéo dọc theo chiều trụ, tạo thành điểm tựa cho Sacha Inchi leo.
Trong các hàng trồng Sacha Inchi, tiến hành trồng thêm cây Sao đen, sầu riêng, bơ, mãng cầu xiêm….. với mật độ 280 cây/ha. Cây sao đen, sầu riêng, bơ, mãng cầu xiêm……. có tác dụng tạo khuyết tán ánh sáng và điều hòa tiểu khí hậu vùng trồng Sacha Inchi, đồng thời tăng thêm thu nhập đáng kể cho khu vườn.
II. Chăm sóc Sacha Inchi sau trồng
1. Cố định cây
Duy trì cọc cố định cây trong giai đoạn kiến thiết cơ bản (đặc biệt với vườn Sacha Inchi trồng thuần, nơi có gió thổi mạnh thường xuyên) tránh cho cây bị lay gốc, giữ thân cây mọc thẳng.
2. Trồng dặm
Thường xuyên kiểm tra, kịp thời trồng dặm lại những cây sinh trưởng kém hoặc bị chết, đảm bảo hoàn chỉnh mật độ cây trong vườn ngay trong năm thứ hai sau trồng.
3. Làm cỏ
Giai đoạn kiến thiết cơ bản cần thường xuyên làm sạch cỏ trên luống.
4. Quản lý nước
Lượng nước tưới và chu kỳ tưới: Căn cứ điều kiện thời tiết, đất đai cụ thể để điều chỉnh thời gian tưới và lượng nước tưới phù hợp cho Sacha Inchi trong mùa khô, theo quy trình hướng dẫn trồng Sacha Inchi đã được kiểm nghiệm.
Nguồn nước tưới: chủ yếu lấy từ nguồn nước trong hồ chứa, được xử lý không bị nhiễm mặn hay phèn, đảm bảo tiêu chuẩn nước tưới sử dụng cho trồng trọt.
Phương pháp tưới: Tưới nhỏ giọt kết hợp bón phân qua hệ thống tưới.
Để tăng hiệu quả tưới nước cho Sacha Inchi, vào cuối mùa mưa, đầu mùa khô tiến hành vun cao gốc, làm viền mô để tưới. Viền mô cao hơn mặt đất từ 5 – 10cm, cách mép tán ≥ 50 cm. Tưới nước vào chiều mát, kết hợp tủ gốc giữ ẩm và đảm bảo bóng che cho vườn cây.
Nơi đất bằng phẳng, thoát nước chậm phải đào rãnh thoát nước. Cách 2 hàng Sacha Inchi đào 1 rãnh (sâu 40 cm, rộng 30 cm), xuôi theo độ dốc của vườn. Vào mùa mưa phá bỏ viền mô, không vét bồn quanh gốc cây Sacha Inchi để tránh ngập úng khi mưa lớn, ngoài ra còn dùng biện pháp lên luống giữa các hàng với chiều cao khoảng 30cm.
5. Bón phân
- a) Giai đoạn kiến thiết cơ bản:
- Vôi bột: 0,3kg/cây/năm.
- Lân nung chảy: 0,1kg/cây/năm.
- Phân hữu cơ vi sinh: 1kg/cây/năm.
- Phân nước, dùng tưới phun trên lá: 6 lit/ha/năm.
- Phân hữu cơ sinh học: 450kg/ha/năm.
- Phân bón lá: Liều lượng sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì.
- b) Giai đoạn kinh doanh năm thứ hai đến năm thứ 25:
- Phân hữu cơ vi sinh: 1kg/cây/năm.
- Phân nước, dùng tưới phun trên lá: 6 lit/ha/năm.
- Phân hữu cơ sinh học: 450kg/ha/năm.
Bón 1 lần vào đầu mùa mưa, khi đất đủ ẩm. Rải đều phân bón trên bề mặt đất dưới tán cây, cách gốc Sacha Inchi 10 – 20cm, lấp nhẹ bằng lớp đất mỏng và tủ lá cây, cỏ khô,…lên trên.
6. Tỉa cành, tạo hình, đưa cây Sacha Inchi lên giàn
- Nguyên lý chung: Đảm bảo cây phát triển cân đối, cành vươn về mọi hướng. Tán lá tỏa kín không gian dành riêng cho từng cây, các lá đều nhận được ánh sáng mặt trời; vùng mang quả thông thoáng, đủ ánh sáng; dễ đi lại; tăng khả năng ra hoa, đậu quả.
- Yêu cầu dạng hình vườn cây Sacha Inchi ổn định: Khi cây cao 20 – 30cm tiến hành bấm ngọn để cây phân chia từ 2 – 3nhánh. Cây leo chạm giàn khoảng 20 cm, bấm lần 2 để cây ra hoa. Bấm bớt lá già để tăng độ sáng cho cây.
- Từ năm hai trở đi tiến hành cắt tỉa, thực hiện thường xuyên mỗi khi ra vườn, ít nhất 1 tháng 1 lần vào mùa mưa (khoảng tháng 5 đến tháng 10). Tỉa bỏ các chồi vượt mọc ra từ thân chính, cành chết, cành gãy, yếu. Tỉa sau thu hoạch vụ chính hoặc cuối mùa khô đầu mùa mưa.
- Đưa lên giàn chữ T cần thực hiện theo lộ trình từng năm. Năm 1, đưa cây lên tầng 1, năm 2 tầng 2 và tầng 3.
7. Phòng trừ bệnh sâu đục thân, nấm lá, thân
Phòng trừ sâu bệnh hại Sacha Inchi theo nguyên tắc quản lý dịch hại tổng hợp. Khi áp dụng biện pháp hóa học chỉ sử dụng các loại thuốc có trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng trên cây Sacha Inchi, theo nguyên tắc “4 đúng”.
Bệnh gây hại ấu trùng Stepturmysin, Fusarium, Rhizoctomia solapi, Sderotium gây ra trên tất cả các bộ phận của cây (thân, cành, lá, quả); thường xuất hiện và phát triển nhanh vào mùa mưa, khi nhiệt độ và ẩm độ không khí cao, mưa nắng xen kẽ kéo dài; vườn cây rậm rạp, ẩm thấp, đọng nước.
Phòng trừ tổng hợp sâu đục thân, nấm lá, cần áp dụng đồng bộ, sử dụng các nhóm thuốc có hoạt chất Chlorpyrifos Ethyl, Cypethin, Alfa Cypethin bổ sung thêm các nhóm phân sinh học qua lá.
IV. Thu hoạch và bảo quản quả
1. Thu hoạch quả
- Thời vụ thu hoạch: Khoảng từ tháng 8 -10 hàng năm.
- Loại quả thu hoạch: Chỉ thu hái những quả đã chín (vỏ có màu nâu và tách vỏ ngoài). Không hái quả xanh, mốc, quả đã rụng.
- Phương pháp thu hoạch: Dùng kéo tỉa cành để cắt cuống quả. Tránh gây tổn thương thân cây, đệm hoa, làm ảnh hưởng đến việc ra trái tiếp theo.
2. Bảo quản quả sau thu hoạch
- Quả Sacha Inchi sau khi thu hoạch phải được vận chuyển kịp thời về nơi bảo quản tiến hành phơi dưới ánh nắng hoặc sấy lạnh tới độ ẩm 10-15%.
- Nơi bảo quản quả phải đảm bảo thoáng mát, khô ráo, không bị ảnh hưởng của mưa, nắng..
- Phương tiện vận chuyển, dụng cụ và nơi bảo quản quả phải sạch, không bị nhiễm phân bón, thuốc BVTV và hóa chất độc hại khác.
